Verksmiðja!

Jæja langt síðan færsla kom hér seinast og eflaust allir hættir að fylgjast með sem voru byrjaðir á því, en hvað um það.

Fréttir segja mér að reisa eigi stórt kúabu á Flatey á Mýrum í A-Skaft.  Þarna er verið að tala um 5-600 kúa fjós með öllu tilheyrandi.  Maður tekur tvö skref afturábak og sest niður til að melta svona því þetta eru stór plön, eiginilega Kárahnjúkar mjólkurframleiðslunnar.  Þarna er verið að tala um ca. 3milljóna lítra ársframleiðslu.  Það þýðir að búið væri að velta um 255 m.kr. á ári í mjólkinni einni saman m.v. 85 kr/lítrann frá afurðarstöð og beingreiðslur.  Það eru nú um 400ha í túnum þarna en ætli ca 300 þurfi ekki endurrækt, þarna var jú gamla graskögglaverksmiðjan. 

Skilst að það séu Lífsvalsmenn sem ætli sér í þetta en þeir eiga nú þegar tugi jarða um allt og margar með greiðslumarki.  Þeir geta því farið af stað með skömmum fyrirvara þar sem þeir eiga þegar kýr og kvóta amk sem nemur milljón lítrum því áætlað er að fara af stað með það í haust eða um 200kýr.  Spuring hvort dýralæknir leyfir flutning á kúm milli héraða?  Ætla þeir að nota gamla húsnæðið sem er þarna fyrir, nógu stórt er það en komið til ára sinna?

Það hlýtur að vera mikil hagræðing að geta verið með svona mikla framleiðslu á einum stað þó mig gruni að meðaltalsársnytin verði frekar lág per kú, eitthvað í kringum 4-4500lítrar í stað 5-6000 lítrar eins og kýr vs. lítrar gefa til kynna í fréttatilkynningu. 

En ef þetta væri svona mikil hagræðing, mun hún þá skila sér til neytenda og treystir þetta byggð í landinu?  Ég læt þá sem lesa þetta spá í því, ég er efins um að svo sé þó vissulega sé þetta í takt við það sem koma skal þ.e. færri bú og stærri. 

 

Nýtt framboð - landbúnaðarmál

Las helstu baráttumál nýstofnaðs framboðs sem ber heitið Íslandshreyfingin.  Góð málefni þar í gangi og sér í lagi varðandi stóriðjustefnuna.  Hins vegar fannst mér athyglisverð stefnan í landbúnaðarmálunum.  Hún er tekin beint upp úr stefnuskrá Samfylkingarinnar, fella niður tolla og stokka upp núverandi kerfi.  Það er kannski bara stuðmaðurinn sem hefur náð að pressa þetta inn, enda nýfarinn úr flokknum? 

Ég spyr svona í rælni, er hægt að fá nánari útskýringar og rök fyrir þessari stefnu?

Skoðanakönnunin

Hún var mjög merkileg niðurstaðan sem fékkst út úr skoðanakönnun Bændasamtakanna varðandi landbúnað á Íslandi.  Þar kom fram mikill stuðningur við landbúnað hér á landi og fólk er almennt velviljað í garð bænda og vara þeirra.  Fáir vilja missa landbúnaðinn.  Þetta kom þægilega á óvart. 

Fréttamiðlar skýrðu frá þessu af sinni skyldurækni ef svo má segja.   Þannig birtist frétt um þetta einu sinni á Rúv og Stöð 2.  Ágætt afrek sosum en eftir það hefur ekki múkkað í fjölmiðlum um þetta.  Engin viðtöl við bændaforystuna, framkvæmdastjóra verslunarinnar, Baugsmógúlinn né nokkurn annan, ekki bofs.  Heldur engin viðtöl í Kastljósi eða Ísland í dag???? 

Hvernig var það, voru ekki allir teknir í viðtal og fréttatímar og viðtalsþættir stútfullir dag eftir dag þegar matarumræðan lét sem hæst og sauðfjársamningurinn var undirritaður???  Man einhver hvað það var í marga daga eða vikur???? 

Þetta er grjótmerkilegur andskoti 

Beingreiðslur - Er hægt að fá nýja uppskrift?

Ætla aðeins að fjalla um sauðfjársamninginn nýja, greiðslur tengdar honum og varpa fram dulitlum hlut sem ég hef verið að velta fyrir mér.  Nú er það einu sinni svo að samningi sem þessum er ætlað að styrkja greinina og auka við þróun í henni sem og að auðvelda nýliðun svo eitthvað sé nefnt.  Allt gott og blessað um þetta að segja nema kannski þær ákúrur sem maður fær frá fjöldanum öllum af fólki (flest utan bændastéttar) að þiggja greiðslur frá ríkinu í gegnum þennan samning.  Maður fer þá að reyna að rökstyðja þennan gerning með t.d.  byggðasjónarmiðum, lægra verð á kjöti (eins og það hitti í mark núna...eiiiiinmitt), matvælaöryggi o.s.frv.  Það verður nú samt að viðurkennast að það er komin svolítil þreyta í mann með þessar útskýringar og maður segir oft bara í endann á samræðum “þetta er í raun bara spurning um það hvort við viljum yfir höfuð hafa landbúnað í landinu?”.  Fáir taka af skarið og segja burt með hann.  Innst inni vill fólk hafa íslenskan landbúnað, það er bara þyrnir í augum þess að skattgreiðendur skulu halda uppi heilum atvinnuveg með þessum hætti.  Ég hef því spurt mig hvort hægt sé að sleppa því að fá beingreiðslur en vera jafn vel settur eftir á með öðrum leiðum.  Viðra ég nú eina hugmynd. Beingreiðslur fá aðeins þeir sem eiga greiðslumark (ærgildi).  Gefum okkur að ég sé ekki af fyrstu kynslóð greiðslumarkshafa (sem ég er ekki, en afi er það) en þeir eru þeir einu sem hagnast á þessu fyrirkomulagi, auðveldar það nýliðun?  Ég fæ ekki greiðslumark gefins eða keypt á spottsprís heldur þarf ég að kaupa það fullu verði.  Í dag kostar ærgildið 25-30þús krónur.  Í þessu dæmi miða ég við 25þús krónur á ærgildið og ég ætla að kaupa 400 ærgildi af afa.  Það gefur mér rétt til beingreiðslna á ári ca. 1,6 millj.(400x4.000kr).  Ef ég tek 10millj. kr. lán fyrir ærgildiskaupunum til 10 ára (yfirleitt í þessum kaupum) og vextir á láninu eru að raun um 14% (fasteignatryggt 7%+7% verðbólga), þá greiði ég til baka á þessum 10 árum um 15millj eða um 1,5millj. á ári þ.e. allar beinar greiðslur fara í afborgun á láninu.  Hvað hef ég þá í höndunum, jú 400 ærgildi en mikla óvissu um hversu mikill stuðningur er þá frá ríkinu, m.ö.o. ærgildin gætu verið verðlaus.   Hvað gerist hinsvegar ef ég tek þessar 10millj. sem ég á í sparnaði og legg þær fyrir í tíu ár á 12% vöxtum?(held það sé alveg raunhæft í dag).  Jú þar sem vextirnir leggjast við höfuðstólinn á ári hverju og vextir reiknast á vextina (veldisfall) þá er fjárhæðin orðin rúmar 31millj. krónur(reiknivélar bankanna á netinu).  Ég eignast því  nettó á þessu 10 ára tímabili um 21millj. (mínus fjármagnstekjuskattur 10%).  Það væri því mun verra að kaupa greiðslumarkið (sem gæti verið verðlaust í enda tímabils) en að leggja fjárhæðina á sparnaðarreikning.  Það gefur mér að meðaltali 2,1millj. á ári á móti 1,6millj. beingreiðslur.  Höfðustóllinn minn helst eftir sem áður alltaf jafnstór ef ekki hærri til lengri tíma litið.  Ríkið hefur ekkert hjálpað mér en samt hef ég það betra!!!  Hvar liggur villan eiginlega?  Jú megingallin er að ég þarf að eiga 10millj. í upphafi til að dæmið gangi upp.   

Hvernig er það, getur ekki ríkið frekar reynt að hjálpa sauðfjárbændum að byggja upp sparnað (fyrir þá sem ekki eiga ærgildi skuldlaust) með hagstæðum lánum sem greiðast til baka á löngum tíma, en bóndinn nær að byggja upp vaxtatekjur tiltölulega fljótlega, í staðinn fyrir að ríkið greiði með skattfé beingreiðslur til hans.   Með þessum hætti fengi ríkið til baka styrkinn/lánið og vextirnir sæu til þess að allir væru jafn vel settir.  Það væri svo bóndans valdi hvernig hann ráðstafaði vaxtagreiðslum eins og beingreiðslum en hann gæti ekki ráðstafað höfuðstólnum því ef hann hætti búskap þyrfti hann að nota hann til að greiða til baka upphafsstuðninginn. 

 

Er þetta alveg út í hróa eða........tja ég spyr bara?      

Fyrir mitt leyti þá er ég að spá í að selja eignir sem ég á og má missa að verðmæti 10millj. sem er ígildi ca. 4-500 ærgildi, gera þetta þ.e. leggja inn á sparnaðarreikning og nota vaxtagreiðslur í reksturinn á ári hverju eins og þarf en ekki ganga á höfuðstólinn.  Sleppa því að kaupa ærgildi(vera utan kerfis) og fá þá engar beingreiðslur.  Reyni svo að selja eins mikið af kjöti milliliðalaust í gegnum netið og aðra markaðstengda miðla.  Þigg gæðastýrðar álagsgreiðslur en gef neytandanum afslátt á móti sem því nemur.  Er engum háður nema neytandanum sem vitaskuld kaupir allt kjöt frá mér því ég væri þá ekki "afæta" í samfélaginu.  Er það ekki nokkur veginn þetta sem fólk vill eða hvað?  Get ég keppt svona? Ég þarf að setjast niður og gera ítarlegri áætlun um þetta allt saman.

Af vinnslunni og SS

Jamm það er dulítið merkilegt þetta samband bænda við sláturleyfishafa eins og SS.  Meginmarkmið fyrirtækis eins og SS er að selja gæðavörur til neytandans, reka sig með hagnaði og greiða þá eigendum sínum arð af því að allt gegnur svo vel.....eða þannig.  Nú heyrist kvein frá Steinþóri um að SS þurfi jafnvel að borga lægra verð til bænda næstu sláturtíð.....úff sko.  En hvað um það, það virðist alltaf vera sama staðan ár eftir ár, bændum finnst þeir alltaf vera hlunnfarnir og SS þykir þeim vera alltaf að borga of mikið, ég meina lagast þetta einhverntíman??  Hvernig getur þetta samband bænda og sláturleyfishafa gengið upp??? (mér er alveg sama þó bændur eigi SS, skilar akkúrat engu).  Það liggur fyrir og er augljóst að SS vill kaupa afurð á sem lægstu verði (eðlilegt), vinna hana á sem ódyrastan hátt og selja á sem hæsta verði (samband markaðar á framboði og eftirspurn ekki satt).  Hagnaður SS var á seinasta ári 23milljónir....váááááá......svakalegur hagnaður og ALLUR arðurinn....jeiiiiiii.....sem bændur fá eða þannig.  Pælið í því ef matið hefði verið eitthvað aðeins betra á kjötinu að meðaltali þá hefði sjálfsagt það étið upp þennan hagnað þ.e. bændur hefðu fengið meira greitt til sín af þvi að kjötið hefði stigast betur, s.s. betra kjöt.  SS hefði samt ekki getað náð því inn aftur í tekjum með hærra útsöluverði því markaðurinn leyfir það einfaldlega ekki...eða hvað???  Heldur einhver að SS hafi hag bænda þarna að leiðarljósi og skipti sér ekkert af matinu hahaha???, kunniði annan betri

Það er því svakalega góð hugmynd sem er að verða að veruleika með vinnslu afurða heima á býli sem selur svo beint til neytandans.  Því var hleypt af stokkunum í gær held ég og má sjá afrakstur þess á slóðinni www.beintfrabyli.is

Ég stefni persónulega inn á þessa braut og vona að allir bændur (sérílagi sauðfjárbændur)geri það  líka.  Ég nefni sem dæmi austurlamb.is sem hefur náð að komast inn í virðiskeðjuna og hækkað verulega arðsemi hvers bús sem er í þessu samstarfi en um leið lækkað verð til neytenda. Hverjum líst illa á það? Spurningin er bara sú að þetta gæti fækkað bændum töluvert (færri sem vilja standa í þessu) og eitthvað yrði víst minna af framboði á kjöti þá sem eykur eftirspurn og verð hækkar þ.e. íslensku lambakjöti.  Í framhaldinu fengist víst lítið af slíku kjöti á grillið í sumar en það var víst nánast uppselt í fyrra.  Nú þetta verður þá bara lúxusvara fyrir hina efnameiri, hinir éta þá fuglinn með öllu vatninu  

Sala á kjöti - vinnsla og milliliðir

Fyrir nokkru birtist grein í Bændablaðinu góða frá einum þingmanni landsins um verð á kjöti og hvað bóndinn ber úr býtum.  Til að gera langa sögu stutta þá virtist hann uppgötva alveg nýja hluti þegar hann fór að skoða þessi mál og komst að því að bóndinn ber víst lakastan hlut frá borði þegar upp er staðið þ.e. þegar blessað lambið er komið á disk neytandans.   Hann komst að því að á meðan bóndinn fær um 340kr. að meðaltali fyrir kg þá selur verslunin það á bilinu 1500-2000kr kg!  Það myndast jú vinnslukostnaður og svo þarf verslunin sitt með tilheyrandi álagningu og niðurstaðan er þessi.  Meginskýringin sem ég get gefið þingmanninum og neytendum almennt er að íslensk laun á vinnumarkaði skapa þetta þ.e. það er dýrt að láta vinna kjötið og selja það sem og að álagning er há.  Við borgum víst ekki spænsk laun þar sem íslenskir kjarasamningar eru í gildi er það?  

En svona til að fá annan vinkil á málin þá hef ég verið að skoða eina leið sem gæti bæði lækkað verð til neytandans og einnig skilað meiru til bóndans.  Hún felst í því að ég sjálfur sem bóndi mun senda mín lömb í sláturhús og fær þar með stigun á kjötið(kjötmat) og það er stimplað þ.e. fær vottun skv. EES samningi og er löglegt.  Ég tek svo kjötið allt heim og læt kjötvinnslu gera mér tilboð í verkun á skrokkunum sem felur í sér sögun á þeim og pökkun í merktar vacumpakkaðar umbúðir.  Þetta auglýsi ég svo á netinu og sel á verði sem væri ca. 30% lægra en ódýrasta kjötið í Bónus en um leið hækka ég skilagjald til mín um 50% og fæ nettó arðsemi upp á ca. 30% til mín meira en ég hefði látið SS taka kjötið inn til sín í hanteringu og sölu.  Þetta gæti ég gert án þess að vera með beinar greiðslur frá ríkinu (alla milljarðana muniði) og því ekki verið baggi á þjóðinni eða já "ölmusuþegi".  Hvernig líst fólki á þetta? 

Landbúnaður í umræðu!

Það er svolítið magnað að fygljast með þessari umræðu um landbúnað og matarverð að undanförnu.  Það sem sumir fjölmiðlar birta um þessi mál er oft þannig að maður veit ekki hvort maður á að hlæja eða gráta.  En vitaskuld er þetta háalvarlegt umræðuefni sem haldið er vel á lofti af fjölmiðlum enda heitt umræðuefni.  Einnig verður maður var við umræður hjá fólki um þessi mál þar sem talað er um bændur sem ölmusuþega og fátæklinga.  Er ekki hægt að lyfta umræðunni upp á hærra plan eins nóbelsskáldið sagði. 

Við búum við kerfi í landbúnaði sem ætlað er að vernda innlenda framleiðslu, treysta byggð í landinu og stuðla að góðri nýtingu landsins.  Nýgerður sauðfjárræktarsamningur treystir þetta kerfi áfram í sessi a.m.k. næstu sex árin.  Fjölmiðlar fóru mikinn og fengum hvurn "sérfræðinginn" á fætur öðrum til að koma í viðtal og tjá sig um þetta "skrípi" eins og einhver hagfræðingurinn talaði um.  Nú já það má svo sem hafa ýmis orð um þetta en fjölmiðlar klifuðu á því að samningurinn væri svo og svo margra þúsunda milljóna króna virði!  Ekki talað um nokkra milljarðar því þúsundir milljóna lætur svo eitthvað mikið yfir sér eins og 250þús kall er líka kvartmilljón, en fær svona yfirgripsmeiri blæ ef svo má orða.  Ef allar tölur í fréttum væru nú bornar svona fram?  En þetta er nú sparðatíningur um framsetningu efnis en jú dropinn holar steininn